مسعود درخشان

مراسم پنجمین دوره اعطای جایزۀ مرحوم علامه طباطبایی(ره) و اولین دورۀ اعطای جایزۀ برگزیدگان آئین‌نامه‌های ادبی و قرآنی بنیاد ملی نخبگان با حضور سورنا ستاری؛ معاون علمی‌و‌فناوری ریاست‌جمهوری و رئیس بنیاد نخبگان، قائم‌مقام و معاونان بنیاد ملی نخبگان و جمعی از نخبگان و مفاخر کشور برگزار شد.

در این مراسم، مسعود درخشان؛ برگزیدۀ جایزۀ علامه طباطبایی و استاد برجستۀ اقتصاد گفت: رشد علمی و مشارکت با مراکز علمی جهان از نیازهای اساسی کشور برای توسعۀ مرزهای دانش و بکارگیری دستاوردها علوم و فنون است.

وی افزود: سیاست‌های کلی کشور برای رشد علم و فناوری و توسعۀ آنها باید براساس آینده‌پژوهشی و آینده‌نگری طراحی و تدوین شود.

درخشان با اشاره به لزوم استفاده از تجربیات کشورهای توسعه‌یافته، ادامه داد: جهان‌بینی و رویکرد اروپا به علم و فناوری به تدریج تغییر پیدا کرد تا جاییکه انقلاب صنعتی حتی بر ساختارهای اجتماعی و سیاسی اروپا نیز تأثیر گذاشت.

برگزیدۀ جایزۀ علامه طباطبایی اضافه کرد: انتقال علم و فناوری زمانی می‌تواند منجر به توسعه شود که به صورت نظام‌مند صورت گیرد؛ این همان اقدامی است که امیرکبیر با تأسیس دارالفنون به دنبال آن بود اما باید دانست این انتقال نیز تنها در صورتی اثرگذاری مثبت دارد که پیش از آن فرهنگ علم و فناوری در جامعه نهادینه شده باشد.

وی تصریح کرد: مراکز علمی و پژوهشی و دانشگاه‌های متعددی در کشور وجود دارند که دانشجویان بسیاری در آنها تحصیل می‌کنند اما متأسفانه در برخی موارد به جای دغدغه پیشرفت و توسعۀ کشور، در این فضاها دغدغۀ تولید مقاله وجود دارد.

درخشان اصلاح الگوی مدیریت مراکز علمی و تحقیقاتی را یکی از راه‌های حل معضل مقاله‌محوری دانست و اظهار داشت: مراکز دانشگاهی و تحقیقاتی فضای متفاوتی با سیستم‌های اداری دارند بنابراین نحوۀ اداره‌کردن آنها نیز باید با هم متفاوت باشد. در واقع، دانشگاه برای نقش‌آفرینی مثبت در روند توسعۀ کشور باید به صورت مستقل از فضای سیاسی کشور اداره شود.

استاد برجستۀ اقتصاد با اشاره نقش مهم انگیزه در فعالیت‌های علمی، تصریح کرد: تنها افرادی می‌توانند علم واقعی را گسترش و توسعه دهند که عاشق علم باشند نه کاسب علم؛ گرچه حمایت و تأمین منابع مالی تحقیقات از بخش‌های دولتی، خصوصی و وقف مهم است اما استاد دانشگاه و محقق باید برای فعالیت نخبگانی انگیزۀ خدمت داشته باشد.

وی اضافه کرد: در هیچ نقطه ار دنیا، عضو هیئت‌علمی برای تحقیق و پژوهش کاربردی حق‌الزحمه اضافه بر حقوق ماهانه خود نمی‌گیرد. از سوی دیگر، ارزشیابی تحقیق و فعالیت افراد نیز باید به جای سیستم‌های اداری، توسط نهادهای علمی معتبر انجام شود. در چنین رویه‌ای، ملاک ارزشیابی افراد نه تعداد مقالات و آمار فرد بلکه کیفیت عملکرد او است.

درخشان یادآور شد: مرحوم مریم میرزاخانی در حالی با 4 الی 5 مقاله به پروفسوری استنفورد و جایزۀ فیلدز دست یافت که مجموع مقالاتش از 15 عدد تجاوز نمی‌کند.

برگزیدۀ جایزۀ علامه طباطبایی با اشاره به اهمیت اخلاق‌مداری در فعالیت‌های علمی، گفت: بدون اخلاق پژوهشی، رشد علم و فناوری امکان‌پذیر نیست. در بسیاری موارد، تولید یک نظریه نیازمند سال‌ها کارِ پژوهشی واقعی توسط نیروی‌انسانی است.

وی در پایان با اشاره به اهمیت دیپلماسی علمی، خاطرنشان کرد: همکاری بین‌المللی در حوزه‌های علمی و حضور دانشمندان برجستۀ جهان در کشور، یکی از مواردی است که می‌تواند روند توسعه و پیشرفت را تسریع کند؛ این مهم البته بیش از هر عامل دیگری، نیازمند ایجاد زیرساخت‌های علمی و فکری است.